ESG, ESRS en CSRD staan in dit artikel in de schijnwerpers. Er wordt veel over geschreven. En toch krijgen we nog steeds veel vragen van bezorgde klanten. Hebben we ESG-rapportage nodig? Wanneer hebben we het nodig? Kunnen we dit doen met Power BI? We werpen wat licht op het onderwerp en leggen uit wat je moet weten als KMO-manager: Wat betekent ESG, ESRS en CSRD? Wie heeft het nodig en waarom?
Wat is ESG?
ESG staat voor Environment, Social en Governance. ESG is geen regelgeving. ESG is een onderwerp, of een overkoepelende term, die over het algemeen staat voor duurzaam beheer.
De afkorting ESG wordt al een aantal jaren gebruikt in vermogensbeheer. Sommige financiële producten proberen zich te onderscheiden van de concurrentie door de afkorting ESG te gebruiken: ze beleggen alleen in bedrijven die duurzaam en maatschappelijk verantwoord zijn.
Maar hoe definieer je duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen? Dit is waar ESRS om de hoek komt kijken.
Wat is ESRS?
ESRS staat voor European Sustainability Reporting Standard. Het is een standaard die precies definieert hoe je de duurzaamheid van een bedrijf berekent. De ESRS-standaarden zijn opgesteld door EFRAG (een aan de EU gelieerde instelling) en worden nog steeds verder ontwikkeld. De EU heeft de ESRS-standaarden goedgekeurd als onderdeel van de CSRD (zie hieronder) vanaf juni 2023.
Tot nu toe zijn echter alleen de ESRS-standaarden voor grote bedrijven goedgekeurd. Vereenvoudigde ESG-rapportage zal voldoende zijn voor KMO's en buitenlandse bedrijven. Vanaf 2023 is dit echter nog niet precies gedefinieerd.
CSRD hoezo?
CSRD staat voor Corporate Sustainability Reporting Directive. Dit is de EU-richtlijn die voorschrijft hoe bedrijven aspecten van duurzaamheid moeten rapporteren.
NFRD vs CSRD
NFRD staat voor Non-Financial Reporting Directive. Het is een EU-richtlijn die al bestond vóór de CSRD. Het schrijft voor hoe een bedrijf niet-financiële aspecten moet rapporteren voor grote bedrijven. Duurzaamheid is een onderdeel van deze niet-financiële aspecten, maar slechts een deel. NFRD is daarom uitgebreider dan CSRD, maar geldt alleen voor grote bedrijven.
De CSRD is daarentegen niet alleen van toepassing op grote bedrijven, zoals we later zullen zien. Maar de reikwijdte van de CSRD is kleiner, omdat deze alleen betrekking heeft op de duurzaamheid van een bedrijf.
ISSB, GRI
Naast het ESRS zijn er nog andere ESG-standaarden. De belangrijkste zijn ISSB en GRI. Beide zijn internationale standaarden die verder gaan dan de EU. De EU probeert de standaarden samen te voegen zodat internationale bedrijven op een consistente en geconsolideerde manier kunnen rapporteren. In het kader van dit artikel zullen we de ISSB en GRI echter meteen vergeten. We hebben immers al genoeg afkortingen.
Overzicht
Samengevat:
- ESG is het onderwerp
- ESRS zijn de rapportagestandaarden die de
- EFRAG - een EU-instelling - heeft ontwikkeld
- CSRD is de wet die voorschrijft welke bedrijven moeten rapporteren volgens ESRS
Of nog eenvoudiger: De CSRD schrijft voor dat EU-bedrijven hun ESG-rapportage volgens de ESRS-standaard moeten uitvoeren.
Welke bedrijven moeten duurzaamheidsverslagen opstellen volgens de CSRD?
De CSRD bepaalt dat de volgende bedrijven een ESG-verslag volgens ESRS moeten opstellen
- vanaf 2024:
- beursgenoteerde bedrijven met meer dan 500 werknemers
- Banken en verzekeringsmaatschappijen met meer dan 500 werknemers
- vanaf 2026: kmo's die actief zijn op de kapitaalmarkt en aan minstens twee van de volgende criteria voldoen:
- Balanswaarde van meer dan 20 miljoen EUR
- Omzet van meer dan 40 miljoen EUR
- Meer dan 250 werknemers
- vanaf 2028: beursgenoteerde ondernemingen die hun hoofdkantoor niet in de EU hebben en aan ten minste twee van de volgende criteria voldoen
- Omzet van meer dan 150 miljoen EUR
- een dochteronderneming in de EU met een omzet van ten minste 40 miljoen EUR
Wat is van toepassing op KMO's?
Als directeur van een kmo-bedrijf vraagt u zich waarschijnlijk af: Heb ik te maken met het ESRS? En zo ja, vanaf wanneer?
Hier is het samengevatte antwoord:
- KMO's worden alleen geraakt als ze beursgenoteerd zijn of als ze op een andere manier actief zijn op de kapitaalmarkt, bijvoorbeeld als ze verhandelbare obligaties uitgeven.
- KMO's hebben een opt-out periode van twee jaar. Als ze hiervan gebruikmaken, hoeven ze tot 2028 niet volgens het ESRS te rapporteren.
- de ESRS-normen voor KMO's zullen minder veeleisend zijn dan die voor grote ondernemingen. Deze vereenvoudigde rapportage is echter nog niet precies gedefinieerd. Ze wordt momenteel ontwikkeld door EFRAG
Vrijwillige ESRS-rapportage voor KMO's
Naast de vereenvoudigde MKB-standaarden werkt EFRAG aan een nog eenvoudigere standaard voor MKB-bedrijven die niet verplicht zijn om te rapporteren. Deze vrijwillige standaard zal gemakkelijk na te leven zijn.
Maar waarom zou ik in hemelsnaam vrijwillig moeite doen om me vrijwillig aan regelgeving te onderwerpen?
Wel, een ESG-rapport kan je bedrijf een label geven voor bijzonder duurzame bedrijfspraktijken. Dit kan een groot voordeel zijn.
Bewezen duurzaamheid versterkt bijvoorbeeld uw employer branding. Milieubewuste werknemers kunnen zich identificeren met uw bedrijf. Uw bedrijf valt op als duurzaam voor goede kandidaten.
Uw zakelijke klanten zullen u ook dankbaar zijn. Zij moeten ook rapporteren over de duurzaamheid van de goederen die ze kopen. Het is dus een voordeel voor uw B2B-klanten om hun goederen en diensten af te nemen van een kmo die duurzaam opereert.
En tot slot is het ook een voordeel voor je merk in het algemeen: een bedrijf dat zich inzet voor duurzaamheid wordt positiever gepercipieerd dan een vuilspuiter.
ESRS onder de loep
Maar wat houdt de ESRS-standaard in voor rapporten en KPI's?
ESRS definieert rapporten uit vier groepen:
- Algemeen
- Milieu
- Sociaal (Social)
- Bestuur
De vier groepen zijn onderverdeeld in in totaal 12 gebieden:
| Groep | Gebied | Onderwerp |
|---|---|---|
| Algemeen | 1 | Algemene eis |
| Algemene vereiste | 2 | Algemene rapportagevereisten |
| Milieu | E1 | Klimaat |
| Milieu | E2 | Vervuiling |
| Milieu | E3 | Water |
| Milieu | E4 | Biodiversiteit |
| Milieu | E5 | Verbruik van hulpbronnen |
| Sociaal | S1 | Eigen werknemers |
| Sociaal | S2 | Werknemers in de waardeketen |
| Sociaal | S3 | Getroffen gemeenschappen |
| Sociaal | S4 | Consumenten en consumenten |
| Behoorlijk bestuur | G1 | Behoorlijk bestuur |
Zoals we kunnen zien, gaat het ESRS niet alleen over CO2-emissies (E1), maar over veel andere onderwerpen.
Toch is E1 het bekendste gebied van het ESRS. Daarom willen we hieronder dieper ingaan op dit bekendste van alle ESG-gebieden.
E1 - Klimaat
Elk van de 12 gebieden in het ESRS is weer onderverdeeld. Gebied E1 (Klimaat) is bijvoorbeeld onderverdeeld in negen richtlijnen (DR) uit de categorieën Strategie en Metriek.
De richtlijnen voor gebied E1 zijn
- Strategische richtlijnen
- DR E1-1 Overgangsplan
- DR E1-2 Strategieën
- DR E1-3 Maatregelen
- Metriek
- DR E1-4 Streefcijfers met betrekking tot mitigatie
- DR E1-5 Energieverbruik en energiemix
- DR E1-6 Uitstoot van broeikasgassen
- DR E1-7: Compensatie (certificaten)
- DR E1-8: CO2-beprijzing (koolstofprijsstelling)
- DR E1-9 Financiële effecten
DR E1-6: Broeikasgassen
Laten we nog dieper ingaan op de richtlijn DR E1-6, broeikasgassen.
Hier zijn we dus:
ESRS -> Milieu -> E1 (Klimaat) -> E1-6 (Broeikasgassen).
Hoe moet je volgens het ESRS rapporteren hoeveel CO2 een bedrijf heeft uitgestoten?
Volgens DR E1-6 worden broeikasgasemissies onderverdeeld in drie scopes:
- Scope 1: directe productie-emissies (bijv. dieselgenerator)
- Scope 2: indirecte productie-emissies door ingekochte energiebronnen (bijv. elektriciteit)
- Scope 3: indirecte niet-productie-emissies
- Stroomopwaarts:
- ingekochte diensten en goederen
- Werknemers reizen naar het werk
- Zakenreizen
- Afval
- Stroomafwaarts:
- Gebruik van de verkochte goederen
- Recycling en verwijdering van de verkochte goederen
- Distributie
- Stroomopwaarts:
Deze scopes overlappen elkaar niet. Voor een bepaald bedrijf valt een kwestie in categorie 1, 2 of 3.
Scope 1 stroomt vaak naar consumentengoederen als "grijze energie".
Dashboard
En hier is het dan, ons "Dashboard van de maand": Microsoft heeft een gratis dashboard beschikbaar voor Power BI dat de uitstoot berekent die wordt gegenereerd door het gebruik van M365 door jouw bedrijf.
Het volgende dashboard met voorbeeldgegevens geeft uitleg over het rapport en de onderliggende berekeningen.
Ter herinnering: we zitten nu in een klein hoekje van de ESRS-rapportage van je bedrijf. Om precies te zijn:
ESRS -> Milieu -> E1 (Klimaat) -> E1-6 (Broeikasgassen) -> Uitstoot van M365
Dit is dus geen volledig ESRS-rapport. Het is alleen de uitstoot die wordt veroorzaakt door het gebruik van de cloud door jouw bedrijf.
Als je toegang hebt tot Power BI, kun je het Power BI-sjabloon gratis installeren en de gegevens van je eigen bedrijf weergeven.
Ga hiervoor als volgt te werk:
- ga naar https://app.powerbi.com
- inloggen
- klik op Apps
- Zoek naar "Emissie Impact Dashboard voor Microsoft 365"
- "Ontvang het nu"
Na een paar uur ziet u de emissiegegevens die uw bedrijf genereert met Microsoft 365.
Hoe complex is de implementatie van ESRS?
Het is niet tijdrovend om de CO2-uitstoot voor individuele gebieden te berekenen. Het implementeren van de volledige ESRS-standaard is daarentegen een andere zaak. Stel je voor dat je de gegevens uit het bovenstaande dashboard van een groot aantal bedrijfsonderdelen en activiteiten moet verzamelen. Dat is een hoop werk!
ESRS is een grote standaard. Zowel het verkrijgen van gegevens, het berekenen van de KPI's en het maken van rapporten zijn tijdrovend. Het valt nog te bezien hoe hoog de eisen voor het KMO's zullen zijn.
ESG-software
Door de complexiteit van ESRS heeft het op dit moment geen zin om ESG-rapportage vanaf nul in Excel op te zetten.
Aan de andere kant zijn er een groot aantal gespecialiseerde tools. Deze vragen automatisch de benodigde gegevens op bij de gebruiker en begeleiden medewerkers stap voor stap naar de vereiste rapporten.
BARC, een Duits analistenbureau voor bedrijfssoftware dat zich richt op gegevens en business intelligence (BI), heeft een gratis overzicht samengesteld: https://barc.de/research/esg-reporting-tools (registratie vereist).
ESG-rapportage in Power BI
Microsoft biedt verschillende ESG-oplossingen voor bedrijven:
- Microsoft Cloud for Sustainability: https://www.microsoft.com/de-de/sustainability/cloud. Dit is een portaal dat toegang biedt tot verschillende ESG-oplossingen van Microsoft.
- CSRD-sjabloon in Purview: Purview is de data governance oplossing van Microsoft. De CSRD-template is geen ESRS-rapportage, maar maakt CSRD-compliant aanleveren, volgen en publiceren van gegevens mogelijk.
- Project ESG Lake (Voorbeeld): Dit is een oplossing die zich richt op gegevensverstrekking. Het bevindt zich momenteel in een gesloten preview.
Het opzetten van volledige ESRS-rapportage in Power BI lijkt ons ook erg complex.
Tip: Wat moet ik doen?
Hier zijn onze tips:
- Als je ESRS-rapportage moet doen volgens de CSRD, dan moet je advies inwinnen bij een specialist.
- Als u een kmo bent en (voorlopig) niet hoeft te rapporteren, kunt u het beste op de hoogte blijven. Als er wordt besloten tot een vrijwillige rapportageverplichting, dan heeft u genoeg tijd om de vereisten te implementeren.
- Als u voor die tijd de duurzaamheid van uw bedrijf wilt meten, neem dan contact met ons op. Misschien hebben we een idee over hoe we bijvoorbeeld de uitstoot van broeikasgassen kunnen schatten zonder veel gegevens te hoeven verzamelen.
